راه ها بسیار خراب بود بلاخره موتر ما بعد از مدت 10ساعت حرکت و عبور از شبرغان سرپل و سانچارک ساعت?صبح بوده که به ترخوج مرکز اداری بلخاب رسید، روز هفته بازار بود، مردم داشته های خود را برای فروش عرضه کرده بودند، میوه جات، اشیاء هنری، صنایع دستی زنان به قیمت ارزان به فروش می رسید همه دوکان ها باز بودخلاصه جمع جوش خاصی بود.در اول بازار ترخوج لیسه سید جمال الدین موقعیت دارد،پائین تر از آن لیسه نسوان هم تازه ساخته شده است در محوطه لیسه ها بسیار بر و بار بود، صدای درس خواندن شاگردان به گوشم می رسید.دوکان ها زیادی تازه ساخته شده بود و تعدادی هم در حال تعمیربود.ساعتی را در مرکز والسوالی ماندیم بعد به قریه سیوگ رفتیم فردای آن روز به زیارت جد بزرگوارمان به پای میرسیدعلی آقا رفتیم دو زیارت دیگر هم آنجا هست که پسران سیدمیرسیدعلی آقا هریک میرسیدحسین و میرسیدمحمد.آب و هوا سرد بود تقریبآ اواخر برج عقرب بود.قریه پای زیارت که بیشترین ساکنان آن سادات هستند وتعدادی هم تاجک های اهل تشیع زنده گی میکنند.مردمانی باسوادی هستند.قریه پای زیارت یک مکتب ابتدائیه دومکتب متوسطه اناث و ذکور دارد شاگردان از قریه های سیوگ زواک برای درس خواندن به این مکتب می آیند. کلینک  هم کنار مکتب اعمار گردیده است امکانات صحی هم وجود دارد اما کم هست و مردم تا جائی از این امکانات راضی هستند.ساختمان جدید مکتب متوسطه در حال اعمار هست. مردم از امکانات برق و برخی نیزاز آب آشامیدنی برخورداراند.قریه های بالا نیزامکانات خوبی دارند البته خود مردم کوشش کرده و برای خود درست کرده اند.بلخاب در صورت کلی پیشرفت های زیادی در عرصه تعلیم و تربیه کشاورزی مالداری و تجارت کرده است که این جای خوشی هست.مدت بیست روز را دربلخاب ماندم قریه سیوگ هم مکتب ابتدائی دارد اما متاسفانه کلینک ندارد مردم همه در صورت کل ازبرق و آب آشامیدنی استفاده میکنند چند تا چاه آب از طرف موسسه ها درست شده اما بعضی از آنها دوباره تخریب شده قریه سغلر که ساکنان آن همه تاجک هستند نیز مکتب ندارد و جمعیتش بیش از??خانواده در آن زنده گی میکنند شاگردان به  مکتب متوسطه مغزارکه حدود ?کیلو متر پیاده وری دارد میروند. وضعیت اقتصادی  مردم بلخاب نسبت به ولسوالی های همجوارش بسیار خوب  می باشد. تا کنون بلخابی ها بیش از 15 عراده موتر کمازیاباربری بزرگ دارند موترهای مسافربری زیادی هست ، انتقالات مواد غذائی باقی نیازمندی مردم و مسافران توسط آن موتر ها انجام میشود اما درفصل زمستان از حیوانات از قبل الاغ و اسب و قاطر استفاده میشود.لباس و عنعنه مخصوص خودشان را دارند اما نسل جوان نیز از لباسهای جدید استفاده میکنند، ساکنان ان احترام خاصی به سادات و روحانیون دارند . مردم بلخاب با تأثیر پذیری از طبیعت شاعرانه آن محیط، طبع شعارانه دارند، سروده های خویش را در مجالس خوشی می خوانند. وظیفه زنان بلخابی بافندگی، سوزن دوزی، خیاطی، ساختن وسایل تزیینی و همکاری با مردان در زراعت و مالداری و رسید گی به امورات خانه و منزل از همه مهم تررفتن به مکتب است دختران عضور فعالتری نسبت به بچه ها در تعلیم و تربیه  دارند کورس های سواد آموزی برای زنان در همه قریه ها وجود دارد زنان الی سنین ??سالگی به تعلیم و تربیه و آموختن سواد علاقه زیادی دارند.حضور و موقف آنها در جامعه بلخاب از آزادی فراوانی برخوردار هستند. آنها به مکتب میروندو در شهر و باز آزادانه رفت و آمد میکنند. ازدواجها به صورت کل بارضایت دختران و پسران صورت میگیرد  فقط تعدادی کمی باتوافق پدران دختر و پسر صورت می گیرد. شورای علماء ازواج های اجباری را شدیدآ ممنوع کرده و نکاح چنین ازواج های را نمی خوانند.ازدواج در بلخاب فعلآ بصورت انجام میشود که هم دختر و هم پسر رضایت کامل داشته باشند قلین هم در بعضی از قریه جات خیلی متاسفانه سنگین است که از یک لک افغانی شروع الی ?لک و حتی بیشتر. متاسفانه راه قم قوتل براثربرف باری بند شدو ما مجبور شدیم که از راه پائین بلخاب به مزارشریف برویم خلاصه ساعت 10صبح 15 قوس بودبا یک موتر فلانگوچ به طرف مزار شریف حرکت کردم. در مسیرراه  گذشته از باغها و زمین های هموار زراعتی  به مرکز . در آنجا یک پایه پل کانکریتی ساخته شده است . ساخت این پل که  بیش از80 هزار دالر هزینه داشته است که با پشتیبانی مردم و یک مقدار مساعدت دولت  اعمار گردیده است.این پل که نقطه وصل بلخاب بالا و پائین می باشد، برای مردم اهمیت حیاتی دارد. تقریبا 35 کیلومتر دورتر از لرکرد به امتداد سراشیبی دریا قریه تل عاشقان می باشد. که حدود 600 خانوار در آنجا زیست می کنند، در آنجا یک پایه پل خامه از سنگ و چوب با معماری سنتی، بسیار زیبا ساخته شده که تل عاشقان را با تگاب تخت و سفید خاک وصل می سازد. چهار پایه پل دیگر همانند پل تل عاشقان در دره شاخدار بایک دیزاین زیبا، قبلآ در سال 82 ساخته شده بود و بعضی از آنها توسط سیل ها تخریب و دوباره توسط باشنده گان تعمیرگردیده  است. گل ورز، دوشاخ و دره زیبای پای جیه وزو با آب گرم و حمام طبیعی به زیبائی های بلخاب اضافه میکند.درکل بلخاب  جاهای دیدنی  زیادی دارد، مثلا پای جه در پی غوله، اله که و دره عبد الگا ن، در انتهای کوههای اله که یک غار، طلسم شده است.موتو)ماشین ما با سرعت کمی حرکت میکرد. سرگ  کنار دریاچه ساخته شده بود راه ها بسیار پرخطربود بعدشب را در مغزارو امرخ ماندیم و فردای ان ساعت ?بعد از ظهور به مزار شریف رسیدم.

اما در سال 1389 بلخاب باز هم پیشرفت های زیادی داشته است ولی سیل ها بلخاب را دوباره تخریب کرد نه بصورت کلی اما طبق خبرهای رسیده  دره مزار بیشتر از مناطق دیگر تخریب شده است اما مردمان آن محل به همدیگر کمک میکنند و خیلی از راه ها که تخریب شده بود دوباره بازسازی کرده اند.خوشبختانه بعضی از موسسات داخلی و خارجی کمک های کردنداما ناچیز بازهم بنده سیدمحمدحسن سادات مدیر وبلاگ افکارسادات افغانستان از آنها تشکری میکنم